Op Apple kun je geen kritiek hebben.
Open een willekeurig forumtopic of blogpost met “Mac” “gewoon werkt” en “virussen” in de titel, en zie de discussies daar ontvouwen als ware religieuze oorlogen. Ik vermoed dat Niels t Hooft, in zijn stuk in NRC-next dat voor ogen had, want anders had hij het niet zo vol tegenstellingen, drogredenen en feitelijke onjuistheden neergeschreven. Niels gaat uit van het idee dat virussen binnenkomen met programma’s. Daar is eigenlijk zijn hele stuk op gebouwd. Virussen komen alleen niet binnen doordat gebruikers deze installeren, virussen die jezelf binnenhaalt heten Trojaan horses en is een heel ander probleem. Dat is niet semantisch, maar écht een probleem van een heel andere orde. Ook Mac, ook Linux, zijn onveilig voor Trojan horses: als iemand zo dom is zelf de applicatie te installeren, kun je hoogstends beschermen wat zo een trojan horse kan aanrichten. Dat doet BSD en daarmee Mac ook heel goed. En Linux ook, trouwens. Belangrijk is om applicaties te (kunnen) screenen. Het grootste argument tegen de geslotenheid van de Appstore is dan ook dat niemand weet óf Apple eigenlijk wel controleert op Trojans. Blijkbaar niet altijd even goed. Een ander argument is mogelijk nog belangrijker: is geslotenheid eigenlijk wel nodig voor controle? Android, Firefox plugins, de Ubuntu Installer en nog veel meer voorbeelden van weinig tot zeer open systemen zijn bekend, waarbij ook gewoon veiligheidsproblemen onderzocht worden. Deze modellen zijn niet bewezen slechter (of beter), maar in elk geval wel opener. Niels gelóóft graag dat gesloten beter is, net als menig Open Source liefhebber gelóóft dat openheid altijd beter is. Maar daarmee is het nog niet waar. Zover mij bekend, zijn de geleerden het na vele -tig jaar onderzoeken nog altijd niet eens over welk model nu het beste is. Mac weet dat, maar doet alsof haar model het beste is. Zoals ieder commerciëel bedrijf met goede marketing moet doen.
Niels is op zijn Mac goed tegen virussen (ik bedoel hier dus géén trojans) beschermd door de zeer goed gebouwde basis, het Operating Systeem. Een Open Source Unix variant genaamd BSD. Linux (bekend onder “merknamen” als Ubuntu, Debian, SuSE, Redhat enzovoort) is een andere bekende variant. Windows gebruikt een hele andere “onderkant” die in zichzelf een heel stuk minder veilig is. Dus dat Niels weinig last van virussen heeft, is vooral te danken aan de Open Source wereld. Niet aan de geslotenheid van de Mac. Het andere grote deel van virussen, komt voort uit gaten in (veel) gebruikte software. Adobe (bekend van de PDFs) en Internet Explorer zijn bekende voorbeelden van software met veel veiligheidsproblemen, gaten, via welke virussen binnenkomen. Ook hier is de oplossing van het probleem juist openheid gebleken. In het geval van Internet Explorer (IE), de webbrowser die standaard met Windows meekomt, had Microsoft een monopolie. Iedereen gebruikte deze standaardbrowser, waardoor ze er zelf niet aan doorontwikkelden; een zeer verouderd systeem, waar nauwelijks alternatief voor was werd niet meer verbeterd. De crackers en virusbouwers zaten niet stil, IE wel. Totdat Firefox kwam: veiliger, sneller beter. Dat was ongeveer de slogan waarmee zij het monopolie van IE doorbraken. Microsoft antwoordde met doorontwikkeling: IE7, IE8 en nu bijna 9. Ook met slogans als “veiliger sneller beter” gemarkt. Keuze bleek het medicijn voor de grootste digitale veiligheidsprobleem ooit, te zijn. Gebrek aan keuze, bleek de oorzaak van de kwaal. Adobe’s PDF reader problemen zijn van een andere aard en komen ook grotendeels, indirect, uit het gebrek van keuzevrijheid. Mac leverde deze (lekke) software ook gewoon voor haar Macs. Gelukkig hebben Macgebruikers de keuzevrijheid om andere PDF software te gebruiken. Nóg wel. Totdat Mac een deal met Adobe sluit en alle andere PDF-lezers weigert. Nu is dit specifieke voorbeeld haast ondenkbaar: Adobe en Mac hebben juist ruzie. Maar hypothetisch is het probleem enorm. Kiest Mac voor één App om X te doen, dan heeft de gebruiker niet de keuze om het veiligere Y te installeren. Zoals ik al zei: de geleerden zijn het nog altijd niet eens over welk model nu het veiligst is: open of gesloten, het Kapitalisme of Geleidde markt, eco-diversiteit of juist niet, marktwerking of overheidsbemoeienis. (of een van de vele tussenvormen en andere alternatieven). Maar in élk geval is het zo dat in veel gevallen júist keuzevrijheid en openheid tot betere software leidden. Als Niels gelijk had, en minder keuze iets goeds was, dan werkten we nu allemaal op windows95, belden we met een Nokia 3310. Gelukkig kon Niels kiezen en koos hij een Mac met MacOS en een iPhone.
Dan wordt een derde partij door Niels aan de haren erbij gesleept. Eentje die volledig buiten het hele verhaal van “waarmee houd je het beste virussen buiten de deur” staat, Defective by Design. Die organisatie is opgericht om de strijd met DRM aan te gaan. Dus om kopieerbescherming en aanverwanten te bestrijden. Dat Mac DRM gebruikt om ervoor te zorgen dat u uw Apps niet kan delen met derden, is haar een doorn in het oog. Dat is een heel andere discussie voor een heel ander moment. Niels komt met een klassieke drogreden uit vele religieuze debatten “If you are not with us, you are against us”. Zoals alles is ook hier de wereld een stuk genuanceerder dan Defective by Design en Niels doen vermoeden.
Ik zal niet ontkennen dat Mac gebruiksvriendelijk is, zaken goed doordenkt en enorm goed weet te marketen. In tegendeel: dat doen ze geweldig. Maar net zoals mijn Philips tandenborstel “gewoon werkt” deed mijn eerdere Braun dat ook; keuzevrijheid staat “gewoon werken” niet in de weg. Die twee sluiten elkaar niet uit. Al doet Mac dat graag zo lijken, want het is hun standaard antwoord op de klacht dat hun model gesloten is. Een drogreden, om de ware reden (gewoon, net als ieder ander gezond bedrijf geld verdienen aan klanten en marktaandeel veroveren) niet te hoeven noemen. Klinkt vriendelijker, maar is daarom nog niet waar.
Als voorbeeld komt Niels met de Android store. Een winkel die open is. Google voert wel enig toezicht, maar dat is, jaja, vooral om te voorkomen dat onveilige applicaties te weren. Maar daar zijn niet notoir meer onveilige Apps in de Mac winkel te vinden dan in de Android winkel. Dat zegt Niels gelukkig ook niet, maar hij doet wel alsof dit een oorzaak gevolg is. Dat is het dus niet. De geslotenheid zorgt niet voor beter werkende producten. Op mijn Ubuntu-laptop werken applicaties vele malen beter samen, zijn ze veel beter “usable” dan op menig windowsomgeving. En Ubuntu werkt volgens een nóg veel opener manier dan Android. Niet alleen mag iedereen zijn App bijdragen in de repositories, maar aan veel applicaties kan ook nog eens iedereen meewerken. Zomaar, zonder een bedrijf ertussen die bepaalt wie meedoet en waarom! Ik wil hier de discussie niet aangaan of Windows danwel Ubuntu beter is op bepaald gebied. Maar wél weerleggen dat het specifieke probleem dat Niels noemt, het onderling samenwerken van Apps, blijkbaar niet met het gesloten model te maken heeft. Waarschijnlijk gebruikt Niels zelf op zijn Mac ook heel veel open source software. De macgebruikers die ik ken, wel in elk geval. En die software werkt heel goed samen met andere software. Software die gebruiksvriendelijk is én goed met andere software samenwerkt. Oh, en die hij overigens niet meer kan gebruiken Niels als hij alleen nog maar via een Appstore software mag installeren.
Ik hoor je nu al de hele tijd denken: jamaar, de sales, de cijfers? Klopt, Mac verkoopt goed. Mac heeft minder last van virussen dan Windows PCs. Maar Linux, bijvoorbeeld Ubuntu, heeft er nóg minder. Is het daarmee beter? Is daarmee het Ubuntu-model bewezen beter? Ik gelóóf van wel, maar in tegenstelling tot Niels durf ik dat dan niet als bewijs op te voeren.
Veel mensen roepen dan meteen “dat komt omdat er veel meer windows PCs zijn”. Dat is niet waar, er zijn veel meer Linux Servers en toch zijn er nauwelijks virussen voor geschreven. Bovendien schreef ik in de eerste paragraaf al, zitten Mac (BSD), Linux en Windows gewoon anders in elkaar. Windows Vista heeft relatief gezien véél minder last van virussen dan haar windows 95 voorgangers. Gewoon omdat het technisch veel beter doordacht is. Maar ook dit is een heel andere discussie; wie er hier ook “gelijk” heeft, met Niels zijn argument dat je beter een gesloten model kunt hebben om veiliger software te verdelen, heeft het in elk geval niets van doen.
En de cijfers dat er meer iPhone Apps verkocht worden dan Android Apps? Zoals Niels stelt? Mac verkoopt toch veel meer Apps dan Android? Als Niels gelijk had, en keuzevrijheid slecht was voor het gebruiksgemat en de veiligheid, dan was Google toch juist veiliger en beter bruikbaar? Hoe meer applicaties, hoe minder veilig. En hoe minder gebruiksvriendelijkheid. Dat was juist het betoog van Niels. Ik begrijp hem niet meer. Maar dat heb ik wel vaker met religieuze fanatiekelingen. Dat ik ze niet begrijp.
En als afsluiter de idee dat op een Mac überhaupt alles “gewoon werkt”. Ik houd niet van anekdotische bewijsvoering, maar we hebben hier ook maar één voorbeeld nodig om te bewijzen dat dit onwaar is. Dat een Mac dus hoogstens “veel vaker dan X of Y gewoon werkt”. Maar zeker niet “altijd”. Tijdens de trainingen die ik geef en bij de klanten die ik op weg help, moet ik vaak Macgebruikers helpen. Met computerproblemen. Programma’s die niet werken, firewalls die bepaalde applicaties laten crashen. Bestanden die niet geopend kunnen worden. Ach, kijk zelf maar, hoeveel gebruikers nog problemen hebben.Update Tijdens het inkorten (jaja het eerdere stuk was nǵ langer) heb ik een belangrijk gegeven weggelaten, maar vergeten elders terug te laten komen: Niels nuanceert op zijn blog enorm veel van de stellingen. Waardoor hij dáár duidelijk laat merken wel degelijk de nuances te begrijpen en tegenstellingen in zijn artikel onderbouwt. Neemt niet weg dat het stuk dat in de krant verscheen gewoon vol drogreden en tegenstellingen zit.